Op bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart.

Zaterdag 13 juni 2015


Via de Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kennemerland zijn we in de gelegenheid gesteld om een rondleiding in de Sint Bavo Basiliek bij te wonen. Deze rondleiding werd verzorgd door de koster dhr. S. Stegers van Reidt.

Het linker gedeelte van de Basiliek is niet toegankelijk, daar de restaurateurs zich met de restauratie van de kerk bezighouden.

 

De ontvangst vond plaats in de zaal waarin een aantal glas in lood ramen te bezichtigen zijn. Opmerkelijk is dat in een serie van de bisschop Bottemanne wordt deze geflankeerd door een tweetal ramen van de Koninklijke familie. Links is die van de Koningin-regentes Emma en rechts die van Koningin Wilhelmina. Echter de glazenier heeft hier een vergissing gemaakt. In plaats van Wilhelmina heeft hij de naam Willelmina in het raam verwerkt. We zouden dit nu als een vergissing van het tekstduiveltje noemen.

 

Links het glas in lood raam van Koningin-Regentes Emma. En rechts het glas in lood raam van Bisschop Bottemanne. Het detail van het glas in loodraam van Wilhelmina met de schrijffout.

In de sacristie wordt uitleg gegeven over de architect van basiliek. Niemand minder dan de  zoon van Pierre Kuijper, Jos Kuijpers.

De bouw werd aangevangen in 1895. De kerk kwam gereed in 1930. De kerk is gewijd aan de Heilige Bavo, de patroonheilige van de stad, wiens verering afkomstig is uit Gent waarmee Haarlem een handelsrelatie had. Op 2 mei 1948 is de Sint Bavokerk tot basiliek verheven. In hetzelfde jaar kon het gebouw als kathedraal in gebruik genomen worden. Het gebouw is de enige rooms-katholieke kathedraal in Nederland die ook daadwerkelijk voor die kerkfunctie is gebouwd. De andere kerken die deze functie vervullen hebben de bisschopszetel pas later binnen de muren gekregen. Daarnaast is een aantal kerken dat wel als kathedraal is gebouwd (bijvoorbeeld de Dom van Utrecht) deze functie door de reformatie kwijtgeraakt. (bron: Wikipedia)

 Kathedrale Sacristie.

 

In de basiliek zijn een aantal kapellen. Een daarvan is ontworpen door Jan Toorop. Bij nadere beschouwing is deze kapel bij lange na niet af. De nissen in de kapel kent nog aantal lege plekken.

 

Naar het schijnt zijn er wel ontwerpen, maar het Bisdom vond ze te duur. Zodoende is deze kapel nimmer afgemaakt. Maar misschien in de toekomst?

In de crypte van de Basiliek is het museum ondergebracht. Hier zijn o.m. de zilveren kandelaars te bezichtigen.

 

 

Monstrans en ciborie ontworpen en gemaakt door Jan Brom.

De kerkelijke kunst van het Groot Seminarie in Warmond moest na de opheffing daarvan een nieuwe plek krijgen. Een deel van die collectie is afkomstig uit de hofkapel van het Koninklijk Paleis op de Dam: de protestantse Koning Willem I schonk het Seminarie de kunst van de katholieke koning Lodewijk Napoleon. De collectie bevat behalve edelsmeedkunst uit de late Middeleeuwen, antieke kerkgewaden en oude handschriften ook het beroemde schilderij waarop de Redding van Haarlem in 1268 door Bavo is afgebeeld.

Kopie van een schilderij vervaardigd door Jan van Scorel { 1494-1562 }. Het oorspronkelijk schilderij heeft gehangen in de Oude Kerk te Amsterdam en is in 1578, toen in de stad overging naar de reformatie, waarschijnlijk verloren gegaan. De kopie is nageschilderd in de werkplaats van Jan van Scorel door een van zijn leerlingen.

In het museum is de maquette van de Basiliek te bewonderen. 

 

Links het vaandel van de Heilige Franciscus en rechts het Hanze vaandel.

 Het vaandel van de Heilige St. Bavo.

De collectie bevat ook een uiteenlopende verzameling antieke kerkelijke gewaden, waarvan het pronkstuk in vitrines in de kooromgang van de kerk prijkt: een vierstel vervaardigd omstreeks 1500 bestaande uit tuniek, dalmatiek, kazuifel en koorkap, op kunstige wijze geweven en vol religieuze voorstellingen.

 

Een tableau met de tekens van het Dierenriem sieren een van de muren.

 

Te midden van het koorhek is de zetel van de Bisschop prominent opgesteld.

 

 De preekstoel  is ontworpen door H.J. Brom.

Bij de bouw van de kathedraal was voor zangkoor en orgel een plaats gereserveerd op een tribune boven de Heilige-Familie- of Kerstkapel. Het door Cuypers ontworpen front was nog gedeeltelijk traditioneel, wat uit de aanwezigheid van nog vrij uitgesproken pijpentorens blijkt : een driedelige middentoren en ongedeelde zijtorens met tussenvelden. Het benedendeel kenmerkt zich door een recht labiumverloop, terwijl de pijplengten vanuit de lage middentoren oplopen.

De scheiding tussen beneden- en bovendeel werd bewerkstelligd door brede banden die de bovenlijnen van het pijpwerk in het benedendeel en de voeten van het pijpwerk in het bovengedeelte volgen. Voor het overige werd het verband in het geheel gebracht door brede horizontale lijstwerken waarvoor een geschilderde decoratie was ontworpen. Het front werd in hoofdzaak volgens dit ontwerp uitgevoerd maar bleef lange tijd onvoltooid. (bron: http://www.adema-kerkorgelbouw.nl/orgels/pja/page69/haarlem_bavo_transept.html) 

 Bisschops altaar.

Naar verwachting zal dit jaar het eerste gedeelte van de restauratie worden afgrond. En dit is dan ook het einde van de rondgang in de Basiliek St. Bavo aan de Leidsevaart.

(veel van de aanvullende gegevens zijn gekomen van de diverse websites van het internet.)